Authentiek zelf

Wanneer ben jij gestopt met je authentieke zelf te zijn?

Donderdagavond was ik aanwezig in Rotterdam, waar Gabor Maté sprak over onder andere de authentieke zelf. Het zette me aan het denken en maakte veel duidelijk. De avond gaf me nog meer inzichten over hoe wij als mensen geprogrammeerd zijn, hoe trauma's vanuit onze opvoeding, maar ook van vele generaties vóór ons, doorwerken in onze genen. Hoe trauma's en psychische klachten de basis kunnen vormen voor veel hedendaagse ziektes. Ook kreeg ik inzichten over hoe ik mijn pad verder wil vervolgen. Graag deel ik mijn gedachten na deze bijzondere avond.

Wanneer zijn wij als mensen onszelf kwijtgeraakt? Wanneer zijn we gestopt met luisteren naar onze intuïtie, naar onze gut feeling en ons hart? Wanneer zijn we gaan leven vanuit ons hoofd en zijn we vergeten wat menselijkheid is? We worden tenslotte geboren als een blanco blad. Een baby kan het eerste jaar alleen maar leven vanuit gut feeling.

In de huidige wereld lijken we steeds verder verwijderd te raken van wat het betekent om echt mens te zijn en te voelen. Onze maatschappij is geobsedeerd door productiviteit, prestatie en economische groei, waardoor er steeds minder ruimte is voor verbinding, compassie en authenticiteit.

Deze vervreemding is niet alleen schadelijk voor onze geestelijke gezondheid, maar ook voor de manier waarop we met elkaar omgaan. We zijn de kern van ons mens-zijn, ons authentieke zelf, uit het oog verloren. Je kent vast wel een leidinggevende of collega die zo prestatiegericht is dat elke vorm van empathie ontbreekt. Dit kan verschillende oorzaken hebben, zoals onzekerheid of de ouder-kindrelatie met zijn of haar eigen leidinggevende. Of het is een coping mechanisme om zelf te “overleven” ten koste van de medewerkers. Voor deze leidinggevende was het misschien wel een kwestie van “hij of ik,” een patroon dat hij of zij wellicht kent vanuit het gezin van herkomst. Maar wat als hij of zij trouw was gebleven aan de authentieke zelf? Dan zou diegene gevoeld hebben dat dit gedrag ingaat tegen zijn of haar natuurlijke manier van zijn.

Volgens Gabor worden we geboren als sociale wezens met een natuurlijke behoefte aan verbinding en empathie. Kinderen zijn van nature nieuwsgierig, liefdevol en gericht op de ander. Hun instinct is om te geven, te delen en samen te zijn. Maar naarmate we opgroeien in een samenleving die individualisme en competitie boven samenwerking stelt, leren we ons af te sluiten. We gaan ons gedragen naar de verwachtingen van anderen en verliezen het contact met onze diepste verlangens en gevoelens. Dit leidt tot innerlijke onrust, vervreemding en een gevoel van leegte.

We leven in een maatschappij waarin we functioneren vanuit ons "aangepaste zelf" in plaats van ons authentieke zelf. We passen ons aan de verwachtingen van onze omgeving aan: prestaties op school, carrière en sociale normen. Dit is vaak een beschermingsmechanisme dat ons helpt te overleven in een wereld die weinig ruimte laat voor kwetsbaarheid of menselijkheid. Maar hier betalen we met z'n allen een hoge prijs voor. Door onszelf te verbergen, verliezen we het vermogen om werkelijk verbonden te zijn met onszelf én met anderen. Tijdens het event werd hierover gezegd: “Deze beschermingsmechanismen houden ons veilig, maar wellicht ook gevangen. Ze houden ons namelijk weg van ons authentieke zelf.”

Het is als het ware een breuk tussen ons hoofd en ons hart. We raken zo gefocust op wat we denken dat we moeten doen (presteren, voldoen aan normen) dat we niet meer voelen wat we werkelijk nodig hebben (liefde, verbondenheid). Dit gebrek aan verbinding is niet alleen persoonlijk schadelijk, het leidt ook tot grotere sociale problemen zoals burn-out, depressie, verslaving en zelfs geweld.

Maar hoe keren we terug naar menselijkheid en verbinding? Gabor benadrukt dat het herstellen van ons authentieke zelf begint met het erkennen van onze pijn en het terugvinden van compassie voor onszelf. Zelfcompassie stelt ons in staat om eerlijk naar onze emoties en behoeften te kijken, zonder oordeel of schaamte. Dit is een belangrijke eerste stap naar echte verbinding met anderen, omdat we vanuit onze kwetsbaarheid veel dieper in contact kunnen komen.

Een ander belangrijk aspect is het herontdekken van gemeenschap en gedeelde verantwoordelijkheid. In plaats van te handelen vanuit concurrentie, kunnen we leren om te delen, om te ondersteunen en samen te werken. Als we erkennen dat we van nature sociale wezens zijn, beseffen we dat we sterker staan als we elkaar helpen in plaats van elkaar te overtreffen. Dit betekent dat we terugkeren naar onze natuurlijke staat van compassie en zorg voor de ander, wat volgens Gabor de essentie is van menselijkheid. Hoe moeilijk dit ook is in een tijd waarin regeringen baat hebben bij polarisatie – “divide and conquer.”

In een wereld die vaak te hard en te snel gaat, is de reis terug naar onze authentieke zelf een pad dat moed en wilskracht vergt. Het is een keuze die ieder van ons moet maken: om weer te luisteren naar ons hart, om weer te voelen wat het betekent om écht mens te zijn.

Ik vraag mezelf het volgende af:

- Hoe zou de wereld veranderen als we de tijd namen om écht naar elkaar te luisteren, om empathie te tonen en elkaar te steunen?

- Hoe zou onze samenleving eruitzien als we prioriteit gaven aan verbondenheid boven prestaties?

- Zouden er minder werknemers vertrekken als “toxische” managers en directies naar zichzelf zouden kijken en menselijkheid voorrang gaven boven prestaties?

- Zouden kinderen elkaar minder pesten als hun ouders aan zichzelf hebben gewerkt en hen leren vanuit liefde en compassie de ander te benaderen?

- Zou de zorgelijke stijging van psychische klachten, die nu sky-high zijn, weer dalen?

Door stap voor stap de lagen van onszelf af te pellen, kunnen we onder andere onderzoeken:

• Of de stemmen die we horen daadwerkelijk onze eigen stemmen zijn.

• Waar het gedrag vandaan komt dat we vertonen in bepaalde situaties.

• Waarom we getriggerd worden.

Bewustwording van je gedragingen en gedachten kan ervoor zorgen dat je jezelf beter begrijpt, je daadwerkelijk stappen zet om er aan te werken en uiteindelijk je ware, authentieke zelf terug vindt!